بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ ( ١ )
سائلی از عذاب قیامت که وقوعش حتمی است (از رسول) پرسید (که آن عذاب چه مردمی راست).
لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ ( ٢ )
(بداند که) بر فرقه کافران است و هیچ کس از آنان دفع نتواند کرد.
مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ ( ٣ )
که آن عذاب از (قهر) خدای مالک آسمانهاست (یا مراد عذاب واقع بر نعمان بن حارث است که به نصب خلافت علی علیه السلام بر رسول صلی اللّه علیه و آله و سلّم اعتراض کرد، رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: به امر خدا کردم. او گفت: اگر چنین است خدایا بر من عذابی فرست. فورا سنگی از آسمان بر فرقش رسید و هلاک شد).
تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ ( ٤ )
فرشتگان و روح الامین (برای اخذ فرمان) به سوی (عرش) خدا بالا روند در روزی که مدتش پنجاه هزار سال خواهد بود.
فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِيلًا ( ٥ )
پس صبر نیکو پیش گیر.
إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا ( ٦ )
که این مردم آن روز را بسیار دور (از امکان) بینند.
وَنَرَاهُ قَرِيبًا ( ٧ )
و ما نزدیک (به وقوع) می‌بینیم.
يَوْمَ تَكُونُ السَّمَاءُ كَالْمُهْلِ ( ٨ )
روزی که آسمان چون فلز گداخته شود.
وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ ( ٩ )
و کوهها مانند پشم زده متلاشی گردند.
وَلَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا ( ١٠ )
و هیچ کس از خویش خود جویا نشود.
يُبَصَّرُونَهُمْ ۚ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ ( ١١ )
چون حقیقت حالشان به آنها بنمایند آن روز کافر بدکار آرزو کند که کاش توانستی فرزندانش را فدای خود سازد و از عذاب برهد.
وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ ( ١٢ )
و هم زن و برادرش.
وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْوِيهِ ( ١٣ )
و هم خویشان و قبیله‌اش را که همیشه حمایتش می‌کردند.
وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ يُنْجِيهِ ( ١٤ )
و هر که را روی زمین است خواهد همه را فدای خویش گردند تا مگر او را (از آن عذاب) برهاند.
كَلَّا ۖ إِنَّهَا لَظَىٰ ( ١٥ )
و هرگز نجات نیابد که آتش دوزخ بر او شعله‌ور است.
نَزَّاعَةً لِلشَّوَىٰ ( ١٦ )
تا سر و صورت و اندمش پاک بسوزد.
تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ ( ١٧ )
دوزخ کسی را می‌خواند که از خدا رو گردانیده و با حق مخالفت کرده.
وَجَمَعَ فَأَوْعَىٰ ( ١٨ )
و مال دنیا را جمع کرده و همه را ذخیره نموده است.
إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا ( ١٩ )
که انسان مخلوقی طبعا سخت حریص و بی‌صبر است.
إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا ( ٢٠ )
چون شر و زیانی به او رسد سخت جزع و بی‌قراری کند.
وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا ( ٢١ )
و چون مال و دولتی به او رو کند منع (احسان) نماید.
إِلَّا الْمُصَلِّينَ ( ٢٢ )
مگر نماز گزاران حقیقی.
الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ ( ٢٣ )
آنان که دایم در نماز (و طاعت الهی) عمر گذرانند.
وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ ( ٢٤ )
و آنان که در مال و دایی خود حقّی معیّن و معلوم گردانند.
لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ( ٢٥ )
تا به فقیران سائل و فقیران آبرومند محروم رسانند.
وَالَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ ( ٢٦ )
و آنان که روز قیامت و جزا را تصدیق کنند.
وَالَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذَابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ ( ٢٧ )
و آنان که از قهر و عذاب خدای خویش سخت ترسانند.
إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ ( ٢٨ )
که از عذاب خدا هیچ کس ایمن نتواند بود.
وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ ( ٢٩ )
و آنان که اندام خود را (از شهوت رانی) نگاه می‌دارند.
إِلَّا عَلَىٰ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ ( ٣٠ )
مگر بر زنان حلال و کنیزان ملکی خویش که (از اعمال شهوت با آنها) هیچ ملامت ندارند.
فَمَنِ ابْتَغَىٰ وَرَاءَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْعَادُونَ ( ٣١ )
و هر که غیر از این جوید اینان به حقیقت متعدی و ستمکارند.
وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ ( ٣٢ )
و آنان که امانت و عهد و پیمانشان را رعایت کنند.
وَالَّذِينَ هُمْ بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ ( ٣٣ )
و آنان که برای گواهی به حق قیام کنند.
وَالَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ ( ٣٤ )
و آنان که نماز خود را (به وقت و شرایط و حضور قلب) محافظت کنند.
أُولَٰئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ ( ٣٥ )
آنان در باغها (ی بهشت ابد) با عزّت و احترام متنعّمند.
فَمَالِ الَّذِينَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ ( ٣٦ )
(ای رسول) چه شده است کافران را که (با تمسخر) به جانبت می‌شتابند؟!
عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِينَ ( ٣٧ )
از راست و چپ گروه گروه (باز پراکنده می‌شوند و به دین خدا نمی‌گروند).
أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ ( ٣٨ )
آیا هر یک طمع دارند که باز آنها را در بهشت با ناز و نعمت داخل کنند؟!
كَلَّا ۖ إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ مِمَّا يَعْلَمُونَ ( ٣٩ )
هرگز این نشود (چون) آنها خود می‌دانند که ما آنها را از چه (نطفه پستی) آفریده‌ایم (باز به آفریننده خود ایمان نمی‌آورند و به کفر می‌شتابند و طمع آن دارند که چون مؤمنان به بهشت روند).
فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ ( ٤٠ )
چنین نیست، سوگند به خدای مشرق‌ها و مغرب‌ها که ما قادریم.
عَلَىٰ أَنْ نُبَدِّلَ خَيْرًا مِنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ ( ٤١ )
که به جای آنها خلقی بهتر از آنها بیافرینیم و هرگز کسی (به قدرت و قوت) بر ما سبقت نخواهد یافت.
فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّىٰ يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ ( ٤٢ )
پس آنها را به کفر و ضلالت خود بگذار که به بازیچه دنیا دل بازند تا با روزی که وعده عذاب آنهاست رو به رو شوند.
يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَىٰ نُصُبٍ يُوفِضُونَ ( ٤٣ )
آن روزی که به سرعت سر از قبرها برآورده، گویی به سوی بتها (و نتیجه پرستش غیر خدا) می‌شتابند.
خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۚ ذَٰلِكَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ ( ٤٤ )
در حالی که چشمهاشان (از هول و وحشت قیامت) به خواری فرو افتاده و ذلّت (کفر و عصیان) بر آنها احاطه کرده، این همان روزی است که به آنها وعده می‌دادند.
