اعمال شب آخر ماه رمضان

اعمال شب آخر ماه رمضان

شب آخر ماه: شب بسیار مبارکى است، و براى این شب چند عمل وارد است: اوّل: غسل. دوم: زیارت‏ امام حسین علیه السّلام. سوم: خواندن سوره‏هاى «انعام» و «کهف» و «یس» و گفتن صد مرتبه:

أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ

از خدا آمرزش مى‏جویم و به سوى او مى‏پویم

چهارم: این دعا را که شیخ کلینى از امام صادق علیه السّلام روایت کرده بخواند:

اللهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ یَا رَبِّ أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ أَوْ یَتَصَرَّمَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ لَکَ قِبَلِی تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُرِیدُ أَنْ تُعَذِّبَنِی بِهِ یَوْمَ أَلْقَاکَ

خدایا این است ماه رمضان، که قرآن را در آن نازل کردى، اینک در حال گذشتن است، و من به ذات‏ کریمانه‏ات پناه مى‏آورم از اینکه سپیده این شب طلوع کند، یا ماه رمضان بگذرد، و نزد تو برایم نتیجه کار ناشایست یا گناهى باشد که بخواهى مرا به سبب آن روزى که ملاقاتت کنم عذاب نمایى

پنجم: بخواند دعاى «یا مدبّر الامور» را که بیان آن در اعمال‏ شب بیست‏وسم گذشت ششم: ماه رمضان را با دعاهاى وداع، وداع گوید: دعاهایى که شیخ کلینى و شیخ صدوق و شیخ مفید و شیخ طوسى، و سیّد ابن طاووس (رضوان الله علیه) نقل کرده‏اند و شاید بهترین آنها دعاى چهل‏وپنجم صحیفه کامله باشد. سیّد ابن طاووس از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که هرکه در شب آخر ماه رمضان، آن ماه شریف را وداع گفته‏ و بگوید:

اللهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیَامِی لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ یَطْلُعَ فَجْرُ هَذِهِ اللَّیْلَةِ اِلّا وَ قَدْ غَفَرْتَ لِی

خدایا این ماه را آخرین بار روزه‏ام در ماه رمضان قرار مده، و به تو پناه مى‏آورم از اینکه سپیده این شب سر زند، مگر اینکه مرا آمرزیده باشى

پیش از آنکه سپیده بر آید، حق تعالى او را بیامرزد، و توبه و بازگشت نصیب وى کند. سیّد و شیخ صدوق از جابر بن عبد عبد الله انصارى روایت کرده‏اند که در جمعه آخر ماه‏ رمضان خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله رسیدم، چون نظر آن حضرت بر من افتاد، فرمود: اى جابر این آخرین جمعه از ماه رمضان است، پس آن را وداع کن و بگو:

اللهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیَامِنَا إِیَّاهُ فَإِنْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنِی مَرْحُوما وَ لا تَجْعَلْنِی مَحْرُوما

خدایا این ماه را آخرین بار روزه ما در ماه رمضان قرار مده، اگر قرار داده‏اى پس مرا رحمت شده بدار، نه محروم‏ از رحمت

به راستى هرکه این دعا را در این روز بخواند به یکى از دو خصلت نیکو ظفر یابد: یا رسیدن به ماه رمضان‏ آینده، یا آمرزش خدا و رحمت بى‏انتهاى او. سیّد ابن طاووس و کفعمى از حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت کرده‏اند که فرمود: هرکه در شب آخر ماه رمضان، ده رکعت نماز به صورت دو رکعت بخواند، در هر رکعت سوره «حمد» را یک بار، و «قل‏ هو الله احد» راه ده بار، و در هر یک از رکوع و سجود ده مرتبه بگوید:

سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ للهِ وَ لا إِلَهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ أَکْبَرُ

پاک است خدا و ستایش شایسته اوست و معبودى جز او نیست و خدا بزرگ‌تر است

و هنگامى‏که از ده رکعت فراغت یافت‏ هزار مرتبه استغفار کند. و پس از استغفار سر به سجده گذارد و در حال سجده بگوید:

یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا إِلَهَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ تَقَبَّلْ مِنَّا صَلاتَنَا وَ صِیَامَنَا وَ قِیَامَنَا

اى زنده به خود پاینده! اى داراى بزرگى و بزرگوارى، اى بخشنده دنیا و آخرت و اى مهربان دنیا و آخرت، اى مهربان‏‌ترین مهربانان، اى معبود گذشتگان و آیندگان، گناهانمان را بیامرز، و نماز و روزه و شب‏بیداریمان را قبول کن

سوگند به کسى‏که مرا به‏ راستى به پیامبرى مبعوث کرد، که جبرئیل مرا از اسرافیل خبر داد و اسرافیل از پروردگار خود، که سر از سجده برنداشته، خدا او را بیامرزد، و ماه رمضان را از او قبول کند، و از او درگذرد تا آخر خبر. و این نماز در شب عید فطر هم روایت شده است، ولى در این روایت آمده است که تسبیحات اربعه را در رکوع و سجود به جاى ذکر رکوع و سجود بخواند، و به جاى‏ «اغفر لنا ذنوبنا» تا آخر بگوید:

اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ تَقَبَّلْ صَوْمِی وَ صَلاتِی وَ قِیَامِی

گناهم را بیامرز، و روزه و نماز وشب زنده داری‌ام را بپذیر